Bewoners ontwikkelden Soesterhof en dat kostte veel doorzettingsvermogen

Het initiatief ontstond in 2011 en komt uit de koker van de Vereniging Duurzaam Soesterkwartier die een duurzame wijk wilde ontwikkelen op de Wagenwerkplaats en met een plan kwam. Daarin werden verschillende uitgangspunten opgenomen over gasloos bouwen, gebruik van zonnepanelen, duurzame bouwnormen, hergebruik van materialen en een combinatie van wonen en werken.

In 2013 werd de Vereniging Soesterhof opgericht. In eerste instantie bedoeld voor bewoners van het Soesterkwartier. Daar bleek echter onvoldoende belangstelling en het project werd daarom ook opengesteld voor anderen. Ondertussen werden de doelstellingen door de vereniging verder uitgewerkt. Duurzaamheid is nog altijd een belangrijk uitgangspunt maar daarnaast zijn sociale cohesie en diversiteit ook belangrijk geworden.

Er moesten koop – en huurwoningen komen die bereikbaar zouden worden voor diverse doelgroepen. Volgens Joost van Alkemade, een van de initiatiefnemers, staat de gemeenschap daarbij op de eerste plaats. Het gaat om verbinding tussen de bewoners, zowel in de ontwikkelfase als in de woonfase. Daarom zijn ook de huurders in het bestuur van de vereniging vertegenwoordigd. Tegelijkertijd blijft het volgens Van Alkemade belangrijk om zakelijk blijven.

In de ontwikkelfase bleek hoe de realiteit nog wel eens botst met de wensen van de bewoners. Het vraagt veel aan doorzettingsvermogen. In het gebied zijn meerdere partijen die belangen hebben en daarmee moet worden samengewerkt. Allereerst is daar de NS als grondeigenaar die het bewonersinitiatief behandelde als een projectontwikkelaar. Tijdens de onderhandelingen over de grondoverdracht werd dat pijnlijk duidelijk.

Om de grondoverdracht te kunnen realiseren moesten notariële akten worden opgemaakt. Het bleek dat er één dag zat tussen het passeren van die akten en de feitelijke overdracht. De NS eiste vervolgens een bankgarantie van één miljoen euro. Die garantie was niet te krijgen, want de Soesterhof had natuurlijk nog geen onderpand. Dat leverde veel discussie op, maar door medewerking van drie notarissen werden uiteindelijk alle 31 akten opgemaakt en binnen één dag gepasseerd. En zo kon de grondoverdracht toch doorgaan.

Een andere partij die voor problemen zorgde was de Alliantie. Met deze woningcorporatie was lang onderhandeld over de huurwoningen. De Alliantie zou deze woningen overnemen en de verhuurder worden. Vlak voor ondertekening van de overeenkomst gaf de Alliantie echter aan dat er werd vastgehouden aan het toenmalig beleid om nieuwbouw sociale huurwoningen alleen beschikbaar te stellen voor de hoogste huurgrens. En dus voor huurders met hogere inkomens.

(Artikel gaat verder onder het kaartje).

Dit was niet de bedoeling en botste volledig met de doelstellingen van de vereniging Soesterhof. De huurwoningen moesten namelijk ook beschikbaar zijn voor iemand met een bijstandsuitkering, een statushouder en mensen die sociaal een steuntje in de rug nodig hebben. Het bewonersinitiatief besloot tot een radicale stap: de samenwerking met de Alliantie werd verbroken.

Hierna werden verschillende andere opties onderzocht en dat kostte opnieuw veel tijd en energie. Op advies van de gemeente werd samenwerking gezocht met corporatie Omnia Wonen, die wel akkoord ging met de doelstellingen van de vereniging. Het heeft ertoe geleid dat de gewenste diversiteit aan bewoners in de huurwoningen nu wel gerealiseerd is. Er is zelfs een wachtlijst voor nieuwe huurders. Als een huurder vertrekt, heeft de Soesterhof de mogelijkheid om binnen een maand een kandidaat voor te dragen, die uiteraard wel aan de wettelijke vereisten moet voldoen.

Ook de samenwerking met de gemeente was wisselend succesvol. Het pragmatisch meedenken met de initiatiefnemers ging niet altijd van een leien dakje. Een voorbeeld is het vasthouden aan de parkeernormen die voorschrijft dat er 74 parkeerplaatsen moesten komen. De bewoners hebben samen dertig auto’s en daarvan worden er een aantal onderling als deelauto gebruikt. Maar er viel niet te ontkomen aan de parkeernorm en nu staan er dus veel parkeerplaatsen leeg.

Een ander voorbeeld is de overeenkomst met de gemeente voor de kosten die de gemeente maakt voor de inrichting van het openbaar gebied. Daarvoor werden zulke zware normen gehanteerd dat het project bijna dreigde te mislukken. De bewoners gingen zelf rekenen en konden uiteindelijk aantonen dat de berekening lager uitviel. Het zijn slechts enkele voorbeelden die aantonen waarom het zo lang duurde voordat de bouw kon starten.

Besluitvorming over de Soesterhof komt volgens Joost van Alkemade tot stand op basis van de zogeheten consent-methode. Daarbij wordt steeds gezocht naar draagvlak waarbij gelijkwaardigheid tussen alle bewoners voorop staat. Op die manier is in de gemeenschappelijke binnentuin een tuinhuis gekomen, ook voor gemeenschappelijk gebruik. Tijdens de bouwfase ontstond discussie over het plaatsen van zonnepanelen op het dak.

Bewoners die uitkijken op dat dak voelden er weinig voor en wilden een groen dak. In zo’n situatie wordt een besluit niet doorgedrukt, maar wordt gekeken op welke manier en met welke middelen wel overeenstemming kan worden bereikt. Zo werd er groen aangebracht aan de zijkant en werd gekeken naar de positie en vorm van de zonnepanelen.

(Artikel gaat verder onder de foto).

Het tuinhuis wordt gebruikt voor het maandelijkse gezamenlijke eetcafé, voor verjaardagfeestjes en vergaderingen. Twee keer per jaar schuiven de personen aan die op de wachtlijst staan. Eén keer per jaar worden ook de buren van vanuit het Soesterkwartier uitgenodigd. Bewoners, huurders en kopers, onderhouden gezamenlijk de binnentuin.

Het burgerinitiatief Soesterhof veel energie heeft gekost. Joost van Alkemade was een tijdlang de voorzitter van de vereniging maar heeft die rol overgedragen. Het is een proces geweest van vallen en opstaan. Desondanks staat het wijkje er nu en is wat Van Alkemade betreft een voorbeeld voor anderen geworden. Wat helpt is vooraf duidelijke doelstellingen vaststellen én daaraan vasthouden. En uiteindelijk telt natuurlijk het resultaat.