‘Doen wat je goed doet’ aflevering 23: Marian Halbersma

Het zit in de genen; het pakpapier, de behanglijm en papier-maché. Sinds haar geboorte in 1958 draaide het in haar gezin om feestartikelen, grime en kostuums. Haar ouders hadden in Almelo een winkel in feestartikelen, verhuurden toneelkostuums en waren ook grimeur. Rond carnaval en Sinterklaas was het altijd druk in de winkel.

Met Sinterklaas was het een komen en gaan van goedheiligmannen en zijn hulpjes. In de door moeder zelfgemaakte pakken en mantels gingen ze dan de deuren langs. "Als mijn vader nieuwe artikelen voor de winkel had besteld dan kwam er een doos met al het nieuws op tafel en dan werd het op ons uitgeprobeerd. Als we dan lachten of schrokken zei hij: ‘mijn kinderen vinden het leuk’ en dan was het goed.”

De creativiteit komt dus van pa en ma, maar ook het inpakpapier dat ze nu nog gebruikt dankt ze aan hen. De kwaliteit van toen was beter, het verkleurde minder. “Als je dat vouwt dan zag je geen witte streep in de vouw, zoals met pakpapier van nu. De kleur was er beter ingetrokken en het verkleurt minder snel. Ik knutselde vroeger al met het met inpakpapier dat kwam de winkel kwam, daar is mijn liefde van gekomen. Ik gebruik het nu nog. Ik heb het van huis meegenomen, na het overlijden van moeder. Zij woonde als laatste nog in het winkelpand. Vele grote rollen met allerlei kleuren pakpapier. Met die voorraad kan ik nog mijn hele leven mee doen.”

Na haar middelbare school ging Marian op avontuur. “Ik dacht laat ik Twente eens verlaten en schreef me met een vriendin in voor een opleiding tot ziekenverzorger in Laren. Toen ik daarna een vervolgopleiding op Zon en Schild ging volgen, kwam ik in 1979 in Amersfoort te wonen. “Er waren toen nog militaire kazernes. De school Middeloo was er nog en het was een heel creatieve stad. Er was bijvoorbeeld het Traktor Toernee en ook De Parade kwam hier vandaan. Al die mensen kwam je dan tegen, in de kroeg meestal. Zoals Denise Hensen en Willem Borra.”

Haar grote liefde Gijs Valkenhoef, bekend in Amersfoort om zijn inzet voor onder andere Het Groene Spoor, zorgde onbedoeld voor een opleving van haar passie voor papier. Als stedenbouwkundige nam Gijs in 1998 zijn personeel met partner mee als uitje naar Parijs. Daar zag Marian met vriendin Ondine levensgrote beelden van papier-maché.

“Toen zijn we samen gaan papier-maché-en, dat deden we dan een keer in de 14 dagen. Zo ben ik doorgegaan met papier. Ik deed het als hobby naast mijn baan. Ik maakte allerlei beeldjes als kado voor verjaardagen gemaakt. Zoals vrouwen met een kaarsenstandaard op het hoofd. Ik deed mee aan Staalkaart en met het Open Atelier.”

Vanaf 2009 werd het echt serieus voor haar, toen ze voor een halfjaar meeging naar Trinidad en Tobago voor een klus van Gijs. “Hij moest werken, ik aan de slag met papier. Ik had behangerslijm meegenomen, met papier beelden gemaakt en daar in een galerie neergezet. Het grootste compliment dat ik kreeg, was dat ze dachten dat iemand uit Trinidad maakte. ‘Is dit van een buitenlander?', zeiden ze. Ik maakte veel carnavalsfiguren. Trinidad viert dat heel groot, zoals in Brazilië. Met veel lopende mensen, zonder grote wagens. Het is heel swingend, mensen dragen kostuums en iedereen laat zien hoe mooi ze zijn.” Een opvallende parallel met de feestwinkel en kostuums van haar ouders.

“Ik maak meer lichtgewicht beelden. Niet abstract, allemaal soorten door elkaar heen. De basistechniek is van alle beelden hetzelfde. Ik gebruik proppen als basis, daar overheen gaan strookjes krantenpapier. En als laatste gaat het inpakpapier eromheen. In de kleine figuurtjes zit wel draad in, zonder frame kan ik ze niet laten staan. Er zit wel ontwikkeling in, ben daar al jaren mee bezig. De dunnere figuurtjes hebben meer vorm gekregen. En ik ben met de hoofden bezig gegaan. De Sfinx voor in de tuin heeft een gezicht en ik maak losse gezichten.

Na terugkomst in Amersfoort uit de Cariben stopte ze met werken en is ze met papier verdergegaan. Niet elke dag, maar voor een paar dagen in de week. In een kamer in haar eigen huis, een plek waar ze haar gang kan gaan. Dat ze dit weekend bij twee verschillende exposities te zien is, is toeval.

"Ik word af en toe gevraagd, zoals deze beide keren. Bij Frame.de.galerie begon de expo met drie mensen die via via, mensen zochten voor expositie met papier. Nu staan we er met zijn achten. We waren helemaal vrij van gebruik van het medium. Er is plat werk, 3D en noem maar op. Heel verschillend, heel spannend en leuk dat je dat allemaal met papier kan doen. Er zijn schilderijen van strookjes papier, ornamenten met geschept papier, sculpturen van papieren schalen die bij de supermarkt in de dozen fruit zitten, een groot beeld van pulp en werk van wc-papier-rolletjes.”

“Mijn drie beelden gaan over bedreiging: bedreigde diersoorten, een ziekte, een vleerhond die van mensen de schuld van de corona epidemie krijgt. Waarom krijgen dieren de schuld? Is het niet hoe wij met de dieren omgaan, dat dat de oorzaak was? Als er iets ernstigs gebeurd, dan moet iets of iemand de schuld krijgen. Maar liever niet de mens zelf. Ik heb daar over na zitten denken tijdens de pandemie. Net als vogelgriep nu, daar hebben we als mensen een grote vinger in de pap. Het gaat om moeder aarde, we hebben maar één planeet. Het zou gewoon anders moeten, dat is wat ik daar in stop.”

Aan haar werk in The National Gallery zit geen thema vast: “Daar staat gewoon wat ik leuk vindt. Daar zie je mijn ontwikkeling. Dat ik nu meer werk met strookjes papier die los van het beeld zitten, als veertjes of haartjes. Het hoeft nu niet heel glad meer te zijn. Het is fijn dat mensen ook blij worden om mijn beelden te zien. Ik verkoop ook wel werk, bij de open atelierroute zelfs een keer bijna alles. Bij Frame had voor ik begon de vleerhond al verkocht.”

Marian kreeg weleens de opmerking dat ze geen ‘echte handtekening’ heeft in haar werk. Een bepaalde stijl. Ze vindt het leuk om heel verschillende dingen te maken. “Dan heb ik een boek over mythologie gelezen en ga ik centauren of Medusa maken. Ik heb twee keer een expositie gehouden op basis van boeken: ‘Psyche van Couperus in zeven beelden uitgebeeld. En ‘De dingen de baas’ van Belcampo.”

Tot slot nog een tip: “Toen ik in Trinidad was vond ik het zo leuk dat ze een ‘show and tell’ deden. Creatieve mensen werden voor een avond uitgenodigd. Met een beamer gaven ze een presentatie van hun werk en vertellen hoe ze het maken. Gewoon de techniek uitleggen en dan elke keer weer andere mensen. Zou me ook leuk lijken als dat in Amersfoort zou gebeuren.”