'Standbeeld Bernhard moet weg uit Amersfoort na nazi-leugens'
Amersfoort - Het imago van de 'Schavuit van Oranje' brokkelde al af, maar nu bewezen is dat Prins Bernhard echt was aangesloten bij de partij van Adolf Hitler is het voor sommigen tijd om af te rekenen. In Amersfoort klinkt de roep om een standbeeld van Bernhard te verwijderen, schrijft RTV Utrecht. Overdreven?
Nee, vindt raadslid Natanja Vreugdenhil van de Partij voor de Dieren. "Dit standbeeld bij de Bernhardkazerne is echt een eerbetoon aan de prins. Dat is zeer pijnlijk voor overlevenden van de oorlog. Zeker in deze stad met een gruwelijk oorlogsverleden, onder meer in Kamp Amersfoort."
Veel historici waren al overtuigd van Bernhards verleden bij de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP). De prins bleef echter tot zijn dood ontkennen. Dat hij nu in een nieuw boek is ontmaskerd als leugenaar vindt de Partij voor de Dieren in Amersfoort onvergeeflijk.
"We zijn erg benieuwd hoe het college hierover denkt. Amersfoort is immers een inclusieve stad, waarin iedereen mag zijn wie die is en racisme geen plek mag hebben."
Historicus Flip Maarschalkerweerd vond de originele NSDAP-lidmaatschapskaart van prins Bernhard in diens privéarchief, schrijft hij in zijn nieuwe boek De Achterblijvers. De Rijksvoorlichtingsdienst heeft het bestaan van de kaart bevestigd. Tot kort voor zijn dood in 2004 hield Bernhard vol dat hij geen lid was. In de Volkskrant, zei hij: "Ik kan met de hand op de Bijbel verklaren: ik was nooit een nazi. Ik heb nooit het partijlidmaatschap betaald, ik heb nooit een lidmaatschapskaart gehad."
Een leven vol schandalen
Geliefd en verguisd. Bernhard was nooit onomstreden, altijd verwikkeld in affaires en schandalen. Vermoedens dat hij lid was van de NSDAP waren er al heel lang. Waarom dan nu ineens weer ophef? Dat vraagt ook journalist en koningshuiskenner Fred Lammers uit Baarn zich af.
"De kopie van zijn NSDAP-lidmaatschap hebben we in 1996 al gezien. Nu is het origineel ook gevonden. We wisten het dus eigenlijk al. Ik snap de grote ophef niet helemaal."
Lammers kende Bernhard goed en heeft 93 boeken op zijn naam staan, waarvan vele over de Oranjes. Vooropgesteld: ook hij vindt dat de prins geen standbeeld verdient. "Het was een charmante man, maar ook een boef met vele scheve schaatsen op zijn naam. Niet alleen door zijn buitenechtelijke vrouwen en kinderen, hij speelde ook een hoofdrol in de Lockheed-affaire en de Greet Hofmans-affaire."
Historisch perspectief
Om het lidmaatschap in historisch perspectief te plaatsen, stipt Lammers aan dat Bernhard vóór de oorlog lid was. "Hij zat tot 1937 bij de partij. De hele Duitse adel was in die jaren aanhanger van Hitler. Anders kwam je op een zwarte lijst. Maar de adel dacht ook: een nieuwe staatsman, daar moeten we bevriend mee zijn."
Het was duidelijk dat er gevaar op komst was en Hitler geen braaf figuur was, beaamt Lammers. "Maar toch: niemand wist nog precies welke vreselijke drama's er allemaal aankwamen. Er was nog geen Jodenvervolging. Nederland was ook nog bevriend met Duitsland. Als Hitler jarig was, stuurde koningin Wilhelmina hem een telegram."
Bernhard loog over alles
Maar maakt dat het minder erg dat Bernhard lid was? "Het was veel erger geweest als was gebleken dat de prins tijdens de oorlog nog lid was geweest." Dat de prins altijd heeft gelogen, verbaast Lammers niet. "Bernhard loog over alles."
Zo presenteerde de prins zich na de oorlog als verzetsheld, zegt Lammers. Hij werd een gevangene van zijn zelfbedrog en liet zich fêteren. "Die adoratie van verzetsmensen voor Bernhard heeft me altijd verbaasd. Ze deden of hij God was."
Wat de Oranjekenner ook verbaast, is dat de prins er niet voor terugschrok om zijn vriendinnen gewoon mee te nemen op vakantie. Er is altijd gretig gepubliceerd en gegniffeld om de 'Schavuit van Oranje', zoals de tv-serie over zijn leven heet. Zijn fotogenieke playboyleven vol vrouwen en mooie auto's maakte nieuwsgierig, maar had onmiskenbaar een schaduwzijde, zegt Lammers.
"Koningin Juliana heeft heel veel moeten slikken om een echtscheiding te voorkomen. Het is dramatisch geweest hoe hij haar behandeld heeft. Het was geen ideale man voor de Oranjes om mee te pronken. Dat wordt met het verstrijken der jaren steeds duidelijker", zegt Lammers.
Prins Bernhard bleef maar tekeergaan tegen me, vreselijk gewoon. Maar hij kon ook best aardig zijn.
De Baarnse koningshuiskenner had zelf veelvuldig contact met Bernhard en schreef ook een boek over hem waarvoor hij de prins dertien uur interviewde. Dat leverde nog een ruzie op toen roddelblad Privé er een voorverhaal over publiceerde, inclusief een paar foto's. "Bernhard bleef maar tekeergaan tegen me, vreselijk gewoon. Maar hij kon ook best aardig zijn. Hij stond me soms al op te wachten bij Soestdijk en sloeg dan een arm om me heen."
Hoe nu verder?
Terug naar deze tijd. Bijna twintig jaar na zijn dood blijft Bernhard dus de gemoederen bezighouden door nieuwe onthullingen. Koning Willem-Alexander zegt in een reactie op het nieuws over zijn opa dat hij het belangrijk vindt dat "we het verleden onder ogen zien, ook de minder mooie gedeeltes".
(Artikel gaat verder onder de foto).
En hoe moet het verder met de nalatenschap van de schandaalprins? In Nederland wemelt het van de Prins Bernhardlanen en -pleinen. Moeten die dan ook weg? "Dat is een maatschappelijke discussie", zegt raadslid Vreugdenhil van de Amersfoortse Partij voor de Dieren. "Wij zijn er voorstander van om straatnamen te vervangen als die personen eren met een dubieus verleden."
Lammers roept de vraag op of het Prins Bernhard Cultuurfonds dan ook van naam moet veranderen. Het fonds zegt zelf in ieder geval "erg verrast" te zijn door het nieuws dat de NSDAP-pas van prins Bernhard in zijn archief is aangetroffen. "We gaan op een rij zetten wat dit voor ons als Cultuurfonds betekent", aldus een woordvoerder.
De antwoorden van het Amersfoortse college op de vragen over het standbeeld worden binnen enkele weken verwacht. Wordt vervolgd dus.
