Cultuurclub Per Expressie viert 20-jarig bestaan: 'Voor mensen die vette shit willen doen'

Huidig voorzitter Leonie Leeuwenberg (21) legt het belang van Per Expressie (PE) uit: “We zijn er voor mensen die vette shit willen doen, maar niet zo goed weten hoe. Vaak zijn onze leden, wij noemen ze Kroewers, tussen de 20 en 25 jaar. Ze komen met een idee en kunnen daarmee aan de slag. Ze hoeven dan niet eerst langs de gemeente om geld of een plek te regelen, hier kan het gewoon. Of iemand komt hier met pure daadkracht of ze willen iets leren. Bij ons kunnen ze meelopen, meedoen of kijken wat er gebeurt en voor ze het weten organiseren ze met ons een feest in Flint.”

Of er dan wel of niet iets concreets uitkomt is niet belangrijk bij PE. Er is inmiddels een groot netwerk van oud-leden van PE die de nieuwe aanwas helpen met leren bedienen van gereedschap, het maken van een lichtplan bij een voorstelling of andere vaardigheden. Een grote loods en een aparte oefenruimte / geluidsstudio zijn de plekken vlakbij het centraal station waar ze terecht kunnen.

Oprichter Ide Koffeman (42) is inmiddels voor concertorganisator MOJO directeur van het landelijk bekende Down The Rabbit Hole festival in Beuningen. Hij kent de wereld van de pop- en jongerencultuur in Nederland goed en benadrukt de unieke rol van PE in onze regio: “Het feit dat PE nog steeds bestaat en zo functioneert is iets bijzonders in Nederland. Het komt niet voort uit jongerenwerk of vanuit de gemeente. Het is autonoom en wordt alleen financieel ondersteund door de gemeente. De oprichters van Kultlab (verantwoordelijk voor o.a. Lepeltje Lepeltje en het Into The Woods festival, GH) zijn ook schatplichtig aan PE.”

“Als je hier een bedrijfje van zou maken, dan bestaat het over tien jaar niet meer omdat het dan niet meer werkt. Maar als Leonie over vijf jaar iets anders wil doen heeft ze zoveel ervaring dat ze makkelijk aan de slag kan als cultureel professional”, legt Ide uit. Zelf ziet voorzitter Leonie Leeuwenberg de doorstroom van talent ook: “We groeien niet, houden dezelfde insteek. Ik blijf aan onze Kroewers uitleggen hoe een zaag werkt. Zodra ze dat kunnen, gaan ze lekker ergens anders zagen. We blijven het wiel opnieuw uitvinden. Het grootste doel is dat iemand alle kennis meeneemt en ergens anders verder gaat."

Belangrijkste doel van de PE Kroewers is het organiseren van evenementen. Daar kunnen de eigen leden aan het publiek hun creaties en werk laten zien en horen. Dat gebeurt op de eigen locatie waar allerlei feestjes en uitvoeringen mogelijk zijn tot de creatieve kroegentocht Kultjurloop in de Amersfoortse binnenstad met veelal muzikale optredens. Ook Blokfest kwam uit de koker van Per Expressie; een multidisciplinair festival dat meerdere keren in het Brouwersplantsoen is georganiseerd.

Het is 2001 als Ide Koffeman muziek maakt bij een multidisciplinaire theatervoorstelling met andere scholieren. “Ik kende veel mensen in Amersfoort die iets vets deden. Het leek me mooi als al die mensen één keer bij elkaar zouden komen om hun creativiteit te tonen.” Met een visie en een missie op een velletje papier is hij rondgegaan in de kroegen en verzamelde zo honderd e-mailadressen van geïnteresseerden.

“Toen moest ik het ook wel doen, want ik had dat eenmaal gezegd. Ik had eigenlijk geen idee hoe ik het moest aanpakken. Maar met wat advies over een rechtsvorm zaten we ineens bij de directeur van theater Flint. We wilden zijn tent huren en met wat geld van de gemeente zijn we toen aan de slag gegaan.”

De gemeente subsidieert sindsdien de in december 2002 opgerichte stichting. Onder de voorwaarde dat het collectief het niet bij een eenmalig feestje houdt. Op advies van Matthea de Jong, nieuw bestuurslid van de stichting, kwam er ook een pand. Ide wordt voorzitter en stagiair Ilona de Kraker het derde bestuurslid.

“Matthea zei: ‘als je dit gaat doen, heb je ook een eigen plek nodig’. We hadden op de Wagenwerkplaats al weleens een ruimte gekraakt en een feestje gegeven onder de naam 'De Verloren Hond', zo vonden we hier een plek”, vertelt Ide. Op de Wagenwerkplaats werd de helft van de leegstaande laswerkplaats betrokken, voorheen gebruikt voor revisie van goederentreinen. Die Laswerkplaats, met het eigen deel Perron Expressie, wordt op eigen kracht omgebouwd tot verschillende ruimtes en een keuken.

Die keuken was een belangrijk onderdeel van de oude locatie. Elke dinsdag werd er gekookt met elkaar en daarna vergaderd over nieuwe creatieve plannen. Na de komst van Soesterhof werd de Laswerkplaats gesloopt eind 2020. Nu heeft de club een eigen loods op de Wagenwerkplaats, ‘De Wachtkamer’. Totdat er een nieuwe definitief honk is gevonden, is hier geen keuken aanwezig.

Leonie herinnert zich de vergaderingen in de keuken: “Op mijn eerste vergadering zat ik daar met allemaal mensen die veel ouder waren dan ik. Maar daarna was ik er elke dinsdag, want ik vond het super leuk en belangrijk. Dit waren eindelijk de mensen in de stad die wel heel leuk zijn.” Ide: “Het is in de professionele culturele wereld altijd zoeken naar mensen die de juiste attitude hebben, ik zie dat ook aan Leonie. Het gaat erom hoe je naar dingen kijkt en hoe je dingen doet. ‘That’s all you need’. Dat vind ik heel inspirerend, dat doet mij goed.”