Bernadette van Dijk is al 15 jaar straatpastor in Amersfoort maar komt 'geen pakketje Jezus brengen'

Een straatpastor probeert er te zijn voor mensen die een groot deel van hun dagen doorbrengen op straat, in een daklozenopvang of in een maatschappelijke instelling. “Iedereen heeft behoefte aan een goed gesprek, ook of misschien juist als het lastig is.”

Ze is dus geen hulpverlener, maar een gesprekspartner. Daarin kan het gaan over het geloof, maar het is niet altijd een basis voor een gesprek. “Als mensen dat willen kan dat." Dat werk doet ze niet alleen. Samen met twee collega’s is ze te vinden in het centrum, maar ook op de pleinen en parken in de rest van de stad. Ook bezoekt ze opvanglocaties.

De lucht is strakblauw en het is broeierig warm als Bernadette het kantoor aan de Zuidsingel verruilt voor haar echte werkplek: de straat. Hier is ze het overgrote deel van haar werkdagen te vinden. Vanaf de Zuidsingel loopt ze een een wisselende route. Vaak is de eerste stop van die route de opvang aan het Smallepad. De dak- en thuislozen zijn niet verplicht om met de pastor in gesprek te gaan. “Alles gaat op vrijwillige basis en veel dingen komen per toeval tot stand, gewoon door op mensen af te stappen.”

Met haar werk probeert ze mensen te helpen, op een manier waar de hulpverlening dat niet doet. Of als verlengde daarvan. “Ik ga met mensen in gesprek over van alles", legt ze met glimlach uit, wetende hoe vaag die beschrijving is. “Maar zo is het echt. Het gaat over hoop, geloof, ongeloof, woede of hoe we elkaar kunnen helpen.”

Die gesprekken zijn soms pittig en verdrietig. “Sommige mensen zien het écht niet zitten. Dat komt wel binnen." Daarnaast moet ze ook af en toe spreken op uitvaarten. "Op straat word je niet oud. Zestig is hoogbejaard”, zegt ze. “Het gebeurt dan helaas ook dat ik bij een begrafenis ben." Toch wil ze op dat soort momenten graag spreken. "Ook deze mensen hebben goede dingen in het leven gehad, die mag je benoemen. Maar de rauwheid van het leven moet je ook laten zien."

Maar vaak gaat het ook om overwinningen. “Dat kunnen heel kleine stapjes zijn”, legt ze uit. “Zo hebben we laatst met iemand gevierd dat die persoon drie dagen clean was. Dat lijkt klein, maar is voor die persoon een gigantische overwinning.”

Vandaag heeft ze een paar extra onderbroeken in haar rugzak gedaan. “Ik weet dat één van de mensen die ik spreek tijdelijk niet meer welkom is in de opvang”, legt ze uit. “Hij heeft nu geen plek waar hij naartoe kan om bijvoorbeeld de was te doen.” Daarom neemt ze een paar kledingstukken mee.

Het is één van de praktische dingen die ze kan doen voor mensen. Tijdens de ronde laat ze ook de Xaveriuskerk in het centrum van de stad zien. In het kleine kapelletje gaat ze af en toe zitten met mensen die daar hun rust vinden. “Als het me allemaal wat veel wordt, zit ik er ook alleen.”

Na al die jaren is ze heel anders naar de stad gaan kijken. “Niet in negatieve zin hoor, maar meer in praktische zaken”, legt ze uit. Want waar toeristen kijken waar de leuke winkels zitten, waar je het beste een terras in de zon kan vinden en vanuit waar je de mooiste foto’s kan maken van de Koppelpoort kijkt Bernadette net even door een andere bril.

“Ik zie waar de beste plekken zijn om te schuilen voor de regen of waar mensen gratis of heel goedkoop koffie kunnen krijgen.” Allemaal plekken waar ‘haar’ doelgroep te vinden is. “Ik kijk ook anders naar het weer. Als ik zie dat het lang zonnig blijft, loop ik een ander rondje dan wanneer het regent”, legt ze uit, terwijl ze via de Arnhemsestraat naar de Stadsring loopt.

Daar, bij de winkelpromenade Amicitia, verwacht de straatpastor met slechter weer de nodige mensen te zien. “Het is een goede plek om te schuilen, vlakbij het centrum.” Na vijftien jaar weet ze precies waar ze mensen kan vinden. Zo ook een jarenlange gesprekspartner van de pastor, die een straat verderop met zijn scootmobiel op zijn vaste plek staat.

Als hij Bernadette ziet verschijnt er een glimlach op zijn gezicht. Jarenlang was de man dakloos, maar sinds een tijdje heeft hij weer een woning. Financieel heeft hij het echter niet breed. “Ik ben bij de opticien geweest en ik moet wel nieuwe glazen hebben”, zegt hij.

“Met dit soort dingen helpen we ook”, legt Bernadette uit. Geld voor een nieuwe bril heeft de man niet, maar via verschillende stichtingen zijn er wel potjes waar geld uit gehaald kan worden. “Ik help hem in die procedure.”

Je zou verwachten dat je op den duur trends gaat zien, "maar dat is niet zo”, zegt ze. Het is van alle tijden dat mensen op welke manier dan ook buiten de boot vallen. De groep daklozen is dan ook altijd divers geweest. Toch ziet ze de afgelopen jaren steeds meer mensen met psychische problemen . "De bezuinigingen in de GGZ zie je terug op straat." Desondanks spreekt ze niet echt van een trend.

Iets wat de afgelopen jaren wel flink is veranderd is het stereotype beeld van een dakloze. “Vroeger herkende je ze meteen, aan tassen die ze bij zich hadden, kapotte kleding, etcetera.” Nu is dat compleet anders. “Dat maakt het af en toe lastig om op mensen af te stappen, maar gelukkig is die drempel voor mij door de jaren heen wel veel lager geworden.”