‘Doen wat je goed doet’ aflevering 17: ontwerper Wout Speyers

Wout is een echte import-Amersfoorter. Hem zul je niet snel betrappen op vals sentiment over onze mooie Keistad. Hij werd in 1969 geboren in Nijmegen: “Niks dan lof over Nijmegen, de mooiste en oudste stad van Nederland. We woonden in het oostelijke deel met uitzicht op de Waalbrug. Onze vader was tussen verschillende banen door werkloos en hij woonde daar met zijn zeven kinderen. Naar de universiteit gaan was niet vanzelfsprekend.

"Mijn kinderen leven in een hele andere wereld met twee hoogopgeleide ouders. Ze hebben meer vinkjes dan ik. Dat is geen waardeoordeel, maar een soort natuurlijk proces. Ik heb er geen doel bij. Ze doen het allebei heel goed en ik had en heb oprecht geen verwachtingen. ‘Er is geen enkele herder die een schaap vormgeeft’. Ik sta aan de zijlijn en vind het fantastisch wat ze doen.”

Van jongs af aan maakte hij veel dingen zelf. “Ik hield van figuurzagen en heb eindeloos veel gesleuteld aan fietsen, maakte meubels en wagentjes. Ik had als scholier een zelfgebouwde bar in mijn slaapkamer. Via een studie bouwkunde ging ik industrieel ontwerpen aan de TU Delft. Bouwkunde vond ik te grootschalig, dus wilde ik liever kleinere zaken ontwerpen. Nu zou ik liever architect zijn geworden, omdat dat meer over leven gaat en filosofie.

In 2000 vertrok hij met zijn vrouw Brenda naar North Carolina in de Verenigde Staten. “Zij kreeg daar een heel mooie baan aangeboden. Ik heb daar toen alle ontwerpbureaus in de hele staat aangeschreven. Ik wilde daar perse als ontwerper kunnen werken. Ik heb veel gereisd en veel gesprekken gevoerd, in een gebied zeven keer groot als Nederland. Maar niemand had een baan voor me. Toen kocht ik oude Honda bij een garage in de buurt en die verwees me door naar meneer Goelst."

"Deze man, met Nederlandse roots, was een meubelfabriek begonnen en daar kwam ik binnen als industrieel ontwerper. Zo heb ik de post sorteertafel voor de Amerikaanse belastingdienst ontworpen. Dat was een deal van 25 miljoen dollar en mijn baas kocht toen een villa en een vliegtuig met piloot. Daarna was ik vogelvrij en kon ik voor Goelst in heel de VS rondvliegen met mijn ontwerpen.”

Maar net zo makkelijk verhuisde het gezin Speyers met twee kinderen weer naar Nederland. “Er was een baankans in Nederland, onze kinderen werden in de VS geboren en George W. Bush was president. Dat vond ik de ergste president die ik me kon bedenken, nu weten hoeveel erger het nog kan met Trump. Ik wilde dat onze kinderen met familie in Nederland en Studio Sport kijken op zondagavond zouden opgroeien. We pakten de kaart van Nederland. Mijn vrouw ging werken in Amsterdam en ging later werken als vice president van de KNAW. Dus prikten we met de vinger op de landkaart in het midden van Nederland. Zo kwamen we in Amersfoort in 2005.”

“In Amersfoort heb ik op vele plekken anti-kraak gehuurd met mijn atelier. Ik begon bij het oude gebouw van Schuitema bij station Schothorst. Daar was bijvoorbeeld Diggy Dex mijn bovenbuurman. Ik kwam daarna in een lege autoshowroom, in de Koestraat en de Puntenburgerlaan. Ik ontwierp allerlei meubels, naderde de 50 en zat veel achter mijn computer om 3D modellen te maken. Een traject van het bedenken tot het in productie gaan van een meubelontwerp duurt jaren. Ik vond die meerjarige onzekerheid niet prettig meer, wilde wat met mijn handen doen en was het verhuizen van mijn atelier zat. Ik wilde niet meer afhankelijk zijn van anderen, dat wordt vervelender als je ouder wordt.”

Maar hoe kom je tot de stap van meubels naar schoenen? “Als meubelontwerper ging ik elk jaar met een goede vriend Joost naar de meubelbeurs in Milaan. We kwamen altijd met een paar Italiaanse ‘tutti a trente' (alles voor dertig euro) schoenen thuis. Ik heb altijd al wat met schoenen gehad. Vroeger versierde ik mijn schoenen met vormen van textiel. Ik ben misschien een soort dandy? Een stoel, een schoen en een beeld zijn voor mij hetzelfde ding. Een zitschaal van een stoel is opgebouwd als het bovenwerk en de zool van een schoen. Dat is constructief hetzelfde."

"Die stoel is een soort huisgenoot als er niemand op zit met zijn lijnvoering en verhoudingen. Een schoen is hetzelfde, als je die niet draagt is het een op zichzelf staand object. Een beeld is ook een op zichzelf staande object en de moeite waard om gezien te worden. Naast dat alles is het proces van schoenen ontwerpen en maken sneller. Elk paar is een persoonlijke ontdekkingsreis en het kan makkelijk in eigen beheer en dat maakt mij blijer.”

Het overlijden van zijn zus was een dramatische gebeurtenis die voor Wout veel teweeg heeft gebracht. Naast verdriet, bracht het hem ook op het pad van een nieuwe carrière. Van het maken van beelden tot het ontwikkelen van zijn schoenmakers kunsten. “De erfenis van mijn zus heb ik gebruikt om eigen atelier te bouwen in onze tuin en om de opleiding van Rene van den Berg in ambachtelijk schoenmaken te volgen. Ik dacht schoenen er een beetje bij te doen. Toen mocht ik op uitnodiging een opleiding in Toscane volgen. Daar verdiepte ik mij in plantaardig gelooid leer met daaraan een prijsvraag verbonden. Dat werd op de leerbeurs in Milaan gepresenteerd, ik won de vakjury- en publieksprijs met mijn ontwerpen."

Zijn vier beelden van roestvrijstaal hebben ook de oorsprong bij het overlijden van zijn zus. Deze maakt hij met Gert Veenhof, die voorheen het laswerk deed voor de prototypes van zijn meubels. “Ik maakte het grafmonument van mijn zus. Daar bleven delen van over en dat werd de basis van het beeld Little Wing. Toen heb ik mijn muze daarin gevonden. Het proces was voor mij volstrekt natuurlijk en overtuigend. Een kunstgalerie in Vlaanderen, nogal prestigieus, gaf me een hele muur in hun zaak om te vullen met mijn beelden. Mijn dochter werd ernstig ziek en daarna Gert.

"Ik verloor het contact met de galerie, maar Gert nam me daarna mee naar het Coelhorst Art Event en zij gaven me plek op basis van mijn tekeningen. In een half jaar hebben we toen de vier beelden gemaakt en dit jaar staan ze er voor de tweede keer. Ik wil dolgraag een van deze exemplaren verkopen en er dan twee voor terug maken.”

Ondertussen kan Wout nu maken wat hij wil. “Ik hoor vaak mensen praten over succes en geld verdienen, daar draait het blijkbaar om in onze wereld. Maar daar gaat het helemaal niet om, het gaat om mooie dingen maken. En die houding heb ik eigenlijk pas sinds een paar jaar. Ik heb de neiging me erg op te sluiten in mijn cocon. Laatst liep ik langs de Katoendrukkerij, bij Nathalie Cassée. Zij begon over allemaal mensen uit haar netwerk in Amersfoort en ik kende helemaal niemand. En niemand kent mij.”