Gemeenteraad fluit college terug en vindt investeren in Stedin noodzakelijk
6 september, 12:43 • 5 minuten leestijd
Amersfoort - Het energienetwerk is overbelast en dat zal door de energiebehoefte bij nieuwbouwprojecten alleen maar toenemen. Om te kunnen blijven bouwen is uitbreiding van het netwerk noodzakelijk en dat vraagt om forse investeringen.
Stedin, verantwoordelijk voor het energienetwerk, zoekt daarom naar geld. Naast uitbreiding van het netwerk wil het bedrijf investeren in duurzaamheid. Alles bij elkaar is daarvoor tot 2030 minimaal acht miljard euro nodig. Een bedrag dat Stedin niet alleen kan ophoesten. De rijksoverheid heeft toegezegd voor 500 miljoen te willen investeren, maar verwacht wel dat provincies en gemeenten ook hun rol oppakken.
Als netwerkdistributiebedrijf is Stedin een naamloze vennootschap waarvan alleen overheden (rijk, provincie of gemeenten) aandeelhouder kunnen zijn. Daarom kan vooralsnog alleen geld gevraagd worden aan de eigen aandeelhouders óf aan gemeenten en provincies die nog geen aandeelhouder zijn.
De gemeente Amersfoort is zo’n gemeente die dat nog niet doet, maar zit wel aan tafel om mee te denken voor oplossingen in de provincie Utrecht. Er is daarvoor een aparte groep van vijf niet-aandeelhouders gevormd die bestaat uit de provincie Zeeland, Zuid-Holland, Utrecht en de gemeenten Utrecht en Amersfoort.
Enige tijd geleden vroeg Stedin aan gemeenten en provincies, die nog geen aandeelhouder zijn, om ook aandelen te nemen en op die manier te investeren in het bedrijf. De groep van vijf niet-aandeelhouders, waaronder de gemeente Amersfoort, heeft laten onderzoeken of dat gewenst is én of het financieel mogelijk is. Op basis van een verdeelsleutel komt de gemeente Amersfoort op een bedrag van elf miljoen dat dan geïnvesteerd zou moeten worden in aandelen.
Geld lenen
De conclusie van het college is dat het wel past binnen de ambities voor duurzaamheid en het stadsbestuur beseft ook dat het voor Stedin noodzakelijk is om op deze manier geld bij elkaar te krijgen. De eerste vraag, of het gewenst is om te investeren, beantwoordt het college positief. De tweede vraag, of het financieel mogelijk is, levert een ander antwoord op. De gemeente heeft een extern bureau gevraagd dit te onderzoeken.
Aangezien de gemeente niet zomaar elf miljoen op tafel kan leggen, moet dat geld geleend worden. De rente die dan betaald moet worden, drukt direct op de gemeentebegroting. Daartegenover staat dat er dividend kan worden uitgekeerd door Stedin. Dat kan echter niet direct worden ingeboekt. Dat kan pas als het daadwerkelijk wordt uitgekeerd.
Volgens de gemeente is er sprake van een structureel tekort van 330.000 euro per jaar. De exacte onderbouwing daarvan is vertrouwelijk gehouden. Dat geld is er volgens het college niet. Investeren op dit moment is dus niet mogelijk.
Bouwambities
Desondanks hebben drie collegepartijen, D66, GroenLinks en de ChristenUnie, het onderwerp dinsdagavond op de agenda gezet van de commissie Bestuur. Bij de behandeling gaf Marjolein Perdok (D66) namens die drie partijen daarvoor een verklaring. Investeren in de uitbreiding van het energienetwerk is volgens haar noodzakelijk, óók voor de Amersfoortse bouwambities. De energietransitie kan zonder uitbreiding ook niet gerealiseerd worden.
Perdok vertelde ook dat het nu al problemen oplevert. Als voorbeeld werd genoemd dat afvalverwerker ROVA niet kan verhuizen als er geen aansluiting op het net kan worden gerealiseerd. Dat levert dan weer vertraging op bij de bouwplannen op de kop van Isselt. Daarbij komt dat Stedin heeft aangegeven dat elke bijdrage van nieuwe aandeelhouders welkom is. Dus er zou ook eventueel voor een kleiner bedrag geïnvesteerd kunnen worden.
Er ontstond een interessante discussie waarbij de verschillen per partij duidelijk werden. De VVD, de grootste oppositiepartij, ziet absoluut niets in de investering. De liberalen dagen de drie collegepartijen uit het geld voor zo’n investering in de eigen coalitiebegroting te zoeken. Amersfoort2014, ook oppositie, vindt het probleem wel urgent maar geen zaak voor de gemeenten. Die partij vindt dat het een zaak van het rijk en provincies is om dit op te lossen. Beide partijen blijven bij dit standpunt.
Verrassend antwoord
Opvallend was natuurlijk dat slechts drie van de vijf coalitiepartijen het onderwerp op de agenda hadden gezet. Het CDA hield zich in eerste instantie wat op de vlakte en vroeg of de andere vier niet-aandeelhouders inmiddels wel geld hebben ingezet. Die vraag leverde een verrassend antwoord op. De provincie Utrecht blijkt 70 miljoen euro te willen vrijmaken, Zeeland vijf miljoen en de provincie Zuid Holland wil voor zo’n 20 miljoen bijdragen. Ook de gemeente Utrecht heeft onder het benodigde voorbehoud 30 miljoen toegezegd. Daarmee is Amersfoort de enige van de vijf die afgehaakt is.
Het was informatie die niet in de stukken stond en dus nieuw was voor de raadsleden. Het zorgde ook voor een andere dynamiek. Het ging verder vooral of de investering niet lager kon. Een structurele last op de begroting van 100.000 euro bleek voor de meerderheid wel aanvaardbaar. De wethouder kreeg de opdracht mee om volgend voorjaar, bij de voorbereiding van de begroting, met voorstellen te komen.
Zwaar weer
Desgevraagd gaf Marjolein Perdok na afloop van de discussie aan blij te zijn met dit resultaat. Weliswaar had het college een ander besluit genomen, maar raadsleden kunnen natuurlijk altijd een besluit ter discussie stellen. Het onderwerp is daar, volgens haar, belangrijk genoeg voor. Elke bijdrage om het probleem van de energietransitie op te lossen is er één.
In een reactie zei wethouder Willem-Jan Stegeman (D66) dat niet vond dat hij was teruggefloten. Het onderwerp zal nu in het voorjaar van volgend jaar worden meegenomen in alle afwegingen die financieel nog op de gemeente afkomen. En er komt nog zwaar weer aan. Het rijk gaat fors bezuinigen en in gemeentelijke kringen wordt het jaar 2026 het Ravijnjaar genoemd. Volgens de wethouder zijn bezuinigingen onafwendbaar en dat zal volgend jaar nog tot harde keuzes leiden. In het licht van die afwegingen zal dus nu opnieuw naar het aandeelhouderschap in Stedin gekeken worden.
