Massa-executie was niet bij de Koedriest maar even verderop, bij een Leusdense golfclub

Vanaf 1941 gebruikte de Duitse bezetter Kamp Amersfoort als locatie om onder meer duizenden dwangarbeiders, Joden, verzetsstrijders, Amerikaanse burgers en vermeende criminelen op te sluiten. Ook een groep Sovjet-krijgsgevangenen eindigde eind september 1941 in het kamp. Een groot deel van hen overleed door honger en mishandeling. De laatste 77 werden in april 1942 in groepjes van vier doodgeschoten. Hun lichamen werden bedekt met ongebluste kalk in een poging alle sporen uit te wissen.

Dat laatste lukte de Duitsers niet. De lichamen werden kort na de oorlog ontdekt en herbegraven op het Sovjet Ereveld in Leusden. De plek van het huidige monument op de Koedriest kwam in de geschiedenisboeken terecht als de locatie van de op een-na-grootste massa-executie in de Tweede Wereldoorlog. Daarom staat hier ook een monument met een opschrift voor de Sovjets in het Nederlands en het Russisch: "Aan de roemrijke zonen van het Sovjetvolk / die gevallen zijn in de strijd / tegen de Duitse bezettingsmacht / in 1941-1945 / van het dankbare vaderland."

Alleen, de executie en het massagraf van de Sovjets wáren helemaal niet op deze plek, ontdekten onderzoekers van Kamp Amersfoort. Zij gingen opnieuw zoeken na de recente ontdekking van een stafkaart van het Nederlandse leger met daarop een naoorlogs overzicht van gevonden graflocaties. Floris van Dijk, hoofd onderzoek van Kamp Amersfoort: "Daarna hebben we de naoorlogse verklaringen van het executiepeloton nog eens geanalyseerd en bleek dat de route naar de executieplek uitkwam op een ander locatie."

Wat bleek: de Sovjets werden enkele honderden meters verderop geëxecuteerd, vlakbij de plek waar leden van golfclub De Hoge Kleij al jarenlang een balletje slaan. Voorzitter Ivo Heukensfeldt Jansen denkt nog na over wat hij gaat doen met deze kennis over wat er ooit is gebeurd in de buurt van hole 9. "Als naaste buur van Kamp Amersfoort realiseren wij ons uiteraard dat onze golfbaan op een bijzondere locatie ligt. Sinds de oprichting van onze golfvereniging zijn wij er altijd van uitgegaan dat er zich op het golfterrein geen massagraven meer bevonden. Zo is dat ook altijd verteld. Dat er door onderzoek nieuwe historische feiten aan het licht zijn gekomen is voor ons natuurlijk aanleiding ons te beraden over hoe we hier op een respectvolle manier mee omgaan."

Volgens Floris van Dijk betekent de ontdekking niet dat het huidige monument Koedriest zal worden aangepast. "Er is nog overleg over wat we precies gaan doen, maar er is al wel besloten dat er een markering komt. Er komt dus geen nieuw monument of een verplaatsing maar een markering op de feitelijke plek."

Ook voor stichting Sovjet Ereveld verandert er niet veel. "We vinden het een goede zaak dat er nu duidelijkheid is over de locatie van de oorspronkelijke graven", zegt Remco Reiding van die stichting. Omdat op de plek Koedriest wel Sovjet-krijgsgevangen begraven lagen, maar dan soldaten die eerder overleden, blijft de Stichting Sovjet Ereveld gewoon elk jaar op deze plek herdenken.