Martha is schuldhulpmaatje: ‘Je moet geduldig zijn en creatief kunnen denken’

Vanmorgen is Martha bij een Syrisch gezin dat met drie kinderen in een galerijflat in Schothorst woont. Al jarenlang komt ze er eens in de twee weken over de vloer om te helpen met financiële hulpvragen. Eigenlijk is ze meer dan alleen schuldhulpmaatje. Zo vertelt Martha dat de mooie hoekbank in de woonkamer ook via haar geregeld is. Terwijl de telefoonoproep in de wacht staat praat de vrouw des huizes Martha trots bij over de laatste nieuwtjes van haar kinderen.

Al tien jaar woont het gezin in Nederland. “Toen de kinderen jong waren was het niet zo ingewikkeld om financiële hulp te krijgen”, vertelt de vrouw. “Dan hebben ze nog niet zo goed in de gaten dat wij het als gezin minder breed hebben, maar inmiddels schamen onze kinderen zich soms ook. Ze willen net als hun vrienden graag in merkkleding rondlopen en niet afhankelijk zijn van de voedselbank.” Even later vraagt ze Martha om iets zachter te praten. Ze vertelt dat haar tienerdochter boven is en dat zij veel stress krijgt van dit soort bezoekjes.

Jolanda van Kolfschooten werkt als bestuurslid voor de Stichting Pact Sam Sam, de overkoepelende organisatie voor armoedeaanpak in Amersfoort. Ook is ze actief bij Indebuurt033 als sociaal juridisch dienstverlener. Van Kolfschooten legt uit dat het bereiken van mensen die in geldnood leven een lastige opgave is voor hulporganisaties. Het aantal mensen dat volgens de cijfers met armoede te maken heeft komt niet overeen met het beeld dat ze bij Pact Sam Sam terugzien. Met name specifieke groepen zoals jongeren, ouderen en mensen met een migratieachtergrond zijn lastig te bereiken.

Vorige week organiseerde de koepelorganisatie een avond met als thema 'bereik de onbereikbaren'. Verschillende armoede instanties en hulpverleners werden aangezet om creatief na te denken over hoe mensen beter bereikt kunnen worden. Er werd daarvoor een social media strateeg uitgenodigd. "Maar daarmee werden de aanwezigen eigenlijk op het verkeerde been gezet", vertelt Van Kolfschooten. "Er is niet één manier waarop je mensen bereikt, zoals via sociale media. Het is een combinatie van heel hard te werken, als instantie je verhaal doen en het vertrouwen van mensen winnen. Alleen op die manier kun je de connectie maken". 

Zo’n twaalf jaar geleden besloot Martha dat ze naast haar parttimebaan graag nog iets extra’s wilde doen om zichzelf te blijven ontwikkelen. Ze zag een oproep voor schuldhulpmaatje en zo geschiedde. “Met geld omgaan kan ik, maar met cijfers was ik niet goed. Ik vond het wel een uitdaging om dat te leren.”

Om schuldhulpmaatje te worden kreeg Martha eerst een driedaagse opleiding. Inmiddels gaat ze bij verschillende mensen en gezinnen in Amersfoort langs om hen vrijwillig te helpen met geldzaken. Dat het voor haar soms ook uitdagend is blijkt alleen al uit het contact met Eneco, waar ze inmiddels al 40 minuten bij in de wacht staat. “Ik weet in sommige situaties ook niet wat de beste weg is. Dan vraag ik andere schuldhulpmaatjes om advies.”

Ook legt ze uit dat je als schuldhulpmaatje goed moet kunnen luisteren naar de persoon die je helpt. “Je moet geduldig zijn en ook creatief kunnen denken. Soms los je een probleem niet linksom op, dan kun je het rechtsom proberen. En vragen staat vrij. Soms krijg je een ja en soms krijg je een nee.”

Na 50 minuten komt er een medewerker van Eneco aan de lijn. Het blijkt dertig euro per maand te schelen als het energiecontract van het gezin wordt omgezet van een variabel naar een vast contract. Ter plekke wordt het geregeld. Ondertussen maakt Martha zich klaar om naar haar volgende afspraak te gaan. Aan een volgende vraag komt ze omwille van de tijd niet meer toe.

Later in de week gaat Martha samen met een collega schuldhulpmaatje langs bij een alleenstaande vrouw van midden in de vijftig die in een appartement in het centrum van Amersfoort woont. Martha helpt haar collega – die pas net als schuldhulpmaatje is begonnen – een beetje op weg. Vorige week kwamen ze voor het eerst bij de vrouw voor een intake. Via de voedselbank kwam ze bij Stichting SchuldHulpMaatje (SHM) terecht.

“Ik ben wel een beetje zenuwachtig hoor", vertelt de vrouw terwijl ze haar balkondeur dichttrekt. "Mensen hoeven niet mee te luisteren". De vrouw benadrukt meteen dat ze geen schulden heeft, maar dat ze wel hulp kan gebruiken bij haar administratie omdat ze veel last heeft van concentratieproblemen door chronische hoofdpijn. Ook lezen gaat soms moeilijk. Daarnaast heeft de vrouw geen internetaansluiting en geen smartphone of laptop.

Ze belt met haar vaste telefoon de gemeente- en waterschapsbelasting (GBLT) om een kwijtscheldingsformulier aan te vragen. “Ik krijg ieder jaar een kwijtschelding, maar nu ik dit bedrag zie staan krijg ik er toch weer stress van. Stel dat ik het ineens toch moet betalen. Ik ben zo blij dat jullie er zijn.”

De collega van Martha helpt haar door het burgerservicenummer op haar identiteitsbewijs voor te lezen. De kaart is inmiddels vijf jaar verlopen. “Ik heb geen geld om 'm te verlengen, maar dat moet ik zo onderhand wel doen”, zegt de vrouw wat opgelaten. Tussendoor probeert ze de sfeer luchtig te houden met een grapje. “Als je je humor verliest dan houdt het op hoor, het is al zwaar genoeg”.

“Is er nog iets waarbij we je kunnen helpen?", vraagt het schuldhulpmaatje zodra het telefoongesprek is afgerond. “Wanneer regel je een vakantie voor me?”, lacht de vrouw plagend. Martha en haar collega herinneren de vrouw aan het abonnement dat ze zou op zeggen voor de VriendenLoterij. "Dat ga ik doen. Een kleine kans dat ik ooit dat miljoen win en het kost me nu toch iedere maand vijftien euro.”