Amersfoort krijgt eerste islamitische middelbare school
Amersfoort - Er is al een islamitische basisschool in Amersfoort en daar komt volgend jaar een middelbare school bij. Daarmee is Amersfoort de vijfde stad in Nederland waar een islamitische middelbare school komt. Het Focus College, van stichting Sison, heeft daarvoor toestemming gekregen van het Ministerie van Onderwijs.
"We zijn hier heel erg blij mee", zegt Mohamed Amhaual, mede-initiatiefnemer van het nieuwe college, overduidelijk enthousiast. "Ik vind het prachtig dat het ons gelukt is." Hij vindt het belangrijk dat de stad een inclusiever onderwijsaanbod krijgt. "Er is vanuit onze achterban veel vraag naar zo’n locatie." Dat zorgde voor de nodige druk op de schouders van de initiatiefnemers. "Je wilt het daardoor nog meer voor elkaar krijgen."
In eerste instantie opent het Focus college als vmbo-school. "We willen klein beginnen", legt Amhaual uit. De grootste vraag is op dit moment naar een vmbo-locatie. "Daarnaast zetten we kwaliteit boven kwantiteit", zegt Amhaual. "Het lesaanbod en de leerlingen staan logischerwijs bovenaan." Uitbreiding sluit hij op termijn echter niet uit. "Als de kwaliteit die we van onszelf eisen er is, kunnen we kijken naar eventuele andere mogelijkheden."
Lange weg
Het was een zaak van de lange adem. Sinds 2022 zijn ze bezig met de aanvraag. "Het is een lange weg", zegt de initiatiefnemer. "Eén met uitdagingen, maar we willen dit zo graag dat dat niet erg is." Een aanvraag voor een school moet namelijk aan de nodige eisen voldoen. "Je loopt de nodige fases door, waarin het op elk moment mis kan gaan."
Iedereen mag in Nederland een eigen school oprichten en naar eigen overtuiging inrichten. Dat staat in de grondwet, onder artikel 23. Daarin staat de vrijheid van oprichting, richting en inrichting. Je bent als burger vrij om een godsdienstig of levensbeschouwelijk uitgangspunt te kiezen. Daarnaast mag je het organiseren zoals je wilt (beheer, bestuur, onderwijsmethoden).
Dit betekent niet dat dit ook zomaar lukt. Bij de aanvraag voor een school gelden strenge kwaliteitseisen. Ook moeten genoeg ouders belangstelling hebben voor een nieuwe school. Verder wordt er onder andere gekeken naar de hoeveelheid andere scholen in de omgeving, de ligging en het leerlingenaantal.
Op dit moment zijn er twee islamitische middelbare scholen in Nederland: het Cornelius Haga Lyceum in Amsterdam en het Avicenna College in Rotterdam. Daarnaast zijn er naast Amersfoort nog drie islamitische middelbare scholen in het voortgezet onderwijs goedgekeurd, in Den Haag, Utrecht en nog een in Amsterdam.
Met één van de fases had het nieuwe Focus College geen enkele moeite: het binnenhalen van voldoende ouderverklaringen. "We wisten al dat er veel draagvlak was in de Amersfoortse samenleving", verklaart Amhaual het succes. "Binnen de kortste keren hadden we voldoende verklaringen binnen." Niet alleen vanuit de eigen achterban, maar ook niet-islamitische ouders zetten hun handtekening. "Het laat zien dat het breed gedragen wordt."
Ook die verklaringen moeten aan een aantal eisen voldoen. Zo moet je binnen 15 kilometer van de beoogde locatie wonen en - in dit geval - kinderen hebben in de leeftijd van tien tot en met twaalf jaar. "Het is niet alleen vanuit Amersfoort, maar ook vanuit omliggende plaatsen getekend", zegt de initiatiefnemer. "Mensen willen naast een basisschool ook graag een middelbare school, zodat leerlingen door kunnen stromen."
'Strenge eisen'
Ondanks het draagvlak en de precisie van het doorlopen van de aanvraag, blijft het spannend. Lang niet alle aanvragen worden gehonoreerd.
De afgelopen jaren neemt het aantal islamitische scholen toe. Bij achttien procent van de aanvragen in 2021 en 2022 ging het om scholen met een islamitische grondslag, veelal basisscholen. Daarvan zijn er maar een handjevol door het proces gekomen.
Dat ziet ook Cok Bakker, geesteswetenschapper en onderwijskundige van de Universiteit Utrecht. "Veel initiatieven lopen dood, ook bij andere soorten scholen. Vaker bij het voortgezet, dan bij het basisonderwijs." Dat heeft volgens hem te maken met het missen van bestuurlijke kracht om zo’n aanvraag te doorlopen. "Je moet veel kennis hebben van zaken, vooral van het Nederlandse systeem."
Vooral het rapport dat richting de inspectie gaat, haalt niet altijd de eindstreep. "Daar staat in detail in wat je gaat aanbieden, voor wie en op welke manier." Dat het in Amersfoort wel gelukt is, heeft volgens hem dan ook niet alleen met een achterban, maar ook met wilskracht te maken. "Je moet mensen hebben die de hobbelige weg willen afleggen."
En die mensen had Mohamed tot zijn beschikking. "Zo'n aanvraag doe je met veel mensen. Mensen die gespecialiseerd zijn in onderwijskunde of bijvoorbeeld juridische zaken." En die combinatie zorgde dus voor groen licht. "Het is een mijlpaal waar we gigantisch trots op zijn."
Toename, maar ook kritiek
Ondanks de moeilijkheidsgraad is er een toename in aanvragen. Tot nu toe is ongeveer 1 procent van alle scholen in Nederland islamitisch. Het aantal leerlingen in het islamitisch basisonderwijs nam tussen 2008 en 2018 met zestig procent toe.
Toch zijn er ook vraagtekens te zetten bij de komst van de scholen. De toename van de scholen past volgens Bakker goed in het plaatje van de verzuiling in het onderwijs, die eind vorige eeuw op haar hoogtepunt was. "Eigenlijk is het best een ouderwets idee, dat je leerlingen op een school plaatst binnen hun geloofsovertuiging." Dat gebeurt op christelijke scholen ook, maar daar is bij een flink aantal scholen de echte stempel al een beetje vervaagd.
De onderwijsdeskundige snapt dat het logisch is om leerlingen een plek te bieden, die past bij hun ideologie. "Het is een veilige plek voor de leerlingen, omdat ze op een plek terechtkomen die ze kennen", legt Bakker uit. Of het voor de integratie van de leerlingen goed is, betwijfelt hij. "Pedagogisch gezien is het goed om leerlingen op school ook met andere geloven, gedachtegangen en meningen te zetten."
'Geen eilandje, maar thuis'
Daar is Mohamed Amhaual het mee eens. "Ons doel is niet om een islamitisch eilandje te worden", zegt hij. Hij wil graag islamitisch geïnspireerd onderwijs aanbieden, maar dat betekent niet een school voor alleen islamitische kinderen. "Op islamitische basisscholen lopen ook kinderen rond die niet islamitisch zijn. Dat is wat wij ook graag zien op onze school. Het is toegankelijk voor iedereen, met diversiteit in religie en opvattingen."
Het bieden van een bekende basis heeft volgens hem veel voordelen. "Als een leerling zich ergens herkent en thuis voelt, stimuleert dat de motivatie." Dat is volgens hem op de basisscholen goed zichtbaar. "Je creëert een veilige plek en dat willen we doortrekken naar de middelbare school." Want ondanks de kritiek die er is op islamitische scholen, of misschien juist wel daardoor, scoren ze landelijk erg goed. "De scholen zijn volwassener geworden. Ze moeten een extra pas zetten om in het participatie-denken te vallen, maar dat doen ze goed", constateert Bakker.
De deuren van het Focus College openen niet volgend schooljaar, maar pas in 2024. "We moeten nog een aantal dingen regelen, zoals een locatie", zegt Amhaual. Waar de school precies komt is nog onduidelijk. In de aanvraag heeft het bestuur de wijk Schothorst aangegeven. "Daar zijn ook doorstroommogelijkheden, zoals havo- of mbo-locaties." Eerst wordt er gekeken naar een tijdelijke locatie, laat de gemeente weten, waarschijnlijk eerst in een leegstaand schoolgebouw.
Dit is een verhaal van RTV Utrecht.
