Steeds meer jongeren leven in armoede: ‘Het is zo veel meer dan een gebrek aan geld’
28 maart, 09:23 • 5 minuten leestijd
Amersfoort/Leusden - Door de torenhoge inflatie worden veel mensen in hun portemonnee geraakt. Vooral de groep jongeren heeft het zwaar te verduren. Bijna de helft van de mensen tussen de 18 en 25 jaar is financieel ongezond. Vorig jaar was dat nog 26 procent. Een enorme stijging, maar er zijn in Amersfoort en Leusden allerlei organisaties die hulp kunnen bieden.
Jongeren zijn financieel gezien extra kwetsbaar. Resa van den Bunt van Schuldhulpverlening Stadsring ziet dat in de praktijk. Zo hebben jongeren vaker een instabiel inkomen. “Wanneer je ouder bent, heb je vaker een buffer opgebouwd waar je op terug kunt vallen. Dat hebben jongeren niet", laat Van den Bunt weten. “Ook hebben jongeren vaker te maken met flexcontracten die hen worden geboden, wat opnieuw veel onzekerheid met zich meebrengt.”
Kortetermijndenken
Dat de gigantische inflatie een grote rol speelt armoede onder jongvolwassen wordt bevestigd door Van den Bunt. Het leven is in verhouding steeds duurder geworden. Voor een gemiddelde kamer betaal je tegenwoordig al snel zo'n zeshonderd euro per maand. Er zijn jongeren die stoppen met hun studie om eerst hun schulden af te betalen.
Ze geeft aan dat naast de inflatie ook de levensstandaard omhoog is gegaan. “Er zijn jongeren die zich schamen, omdat ze nog met een verouderd smartphone-model rondlopen." Ze legt uit dat tegenwoordig makkelijk is om iets op krediet af te betalen via bijvoorbeeld Klarna of Afterpay. Veel jongeren kiezen hiervoor en denken vaak meer op de korte termijn, waardoor ze de consequenties niet goed overzien.
Er zijn jongeren die zich schamen, omdat ze nog met een verouderd smartphone-model rondlopen
De gedachte dat armoede onder jongeren alleen voorkomt binnen armere milieus haalt Van den Bunt meteen onderuit. “Het komt in alle lagen voor." Laatst was er een jongere met rijke ouders die bij de hulporganisatie aanklopte, omdat hij van zijn ouders moest leren omgaan met geld. Zijn ouders hebben zijn schulden van 6000 euro afbetaald, maar dat moet hij ze wel terugbetalen. "Daar helpen we hem in dat geval dus bij.”
Hulp bij armoede
In Amersfoort zijn er tientallen organisaties die zich inzetten voor mensen in armoede. Sommige verstrekken geld, anderen advies of hulp in natura, zoals voedsel, schoolspullen of kleding. Kijkend naar de hulp die deze instanties bieden, valt op dat jongeren hierbij vaak tussen wal en schip vallen. Zo is er stichting Petje af. De Amersfoortse tak hiervan richt zich specifiek op kinderen tussen de 10 en 14 jaar die opgroeien in de wijken Kruiskamp Koppel, Liendert, Randenbroek, Schuilenburg en Soesterkwartier. Zij hebben door hun leefsituatie onvoldoende kansen of kansen aangereikt gekregen.
Verder bestaat er een jeugdfonds voor Sport en Cultuur. Ouders met kinderen tot 17 jaar komen hiervoor in aanmerking. Zij kunnen financiële steun ontvangen om hun kind sport-, theater- of muziekles te laten volgen.
En natuurlijk is er de voedselbank. Maar ook hier kunnen studenten niet terecht. Deze groep wordt geacht het te redden met de studiefinanciering die zij ontvangen. Cieka Galenkamp is coördinator bij de voedselbank in Amersfoort. "Ik hoor van ouders over hun kinderen die het financieel moeilijk hebben”, vertelt Galenkamp. "Wij wijzen ouders dan op de mogelijkheden voor hulp voor hun kinderen. Ouders weten vaak niet hoe de schulden bij hun kinderen zijn ontstaan of wat voor inkomsten hun kinderen hebben.”
Kinderen zijn vanaf 18 jaar financieel verantwoordelijk. Zonder toestemming kunnen jongeren die ouder zijn dan 18 jaar financiële beslissingen nemen. Zoals het zelfstandig afsluiten van contracten en abonnementen. Of een lening aangaan voor een dure aankoop. Als ouder kun je die beslissingen niet terugdraaien. Toch is een kind pas vanaf 21 jaar financieel onafhankelijk.
Tot die tijd heb je als ouder een onderhoudsplicht. Dat betekent dat je verplicht bent je kind financieel te ondersteunen in de kosten van studie en levensonderhoud. Denk aan kleding, voeding, scholing, medische hulp en een dak boven het hoofd. Voor schulden zijn ouders niet aansprakelijk.
De verantwoordelijkheid voor onderhoud van hun kind tot 21 jaar kunnen of willen sommige ouders helaas niet nemen, zegt Resa van den Bunt van Schuldhulpverlening Stadsring. “Er wordt te makkelijk vanuit gegaan dat ouders dit wel doen.”
Veelkoppig monster
Waar het vroeger nog gebruikelijk was om aan te kloppen bij de diaconie van kerken is deze maatschappelijke instelling door de jaren heen langzaam op de achtergrond geraakt. Jennie Harmelink werkt in Amersfoort als diaconaal werker voor de Protestantse Kerk Nederland. “Jongeren zullen ons niet zo snel zelf benaderen, maar gelukkig komen zij via andere hulpverleningsinstanties, zoals het Jongeren Informatie Punt en welzijnsorganisatie Indebuurt033, wel met ons in contact.”
Harmelink legt uit dat de diaconie er niet is voor structurele hulp. Meestal krijgt iemand eenmalige steun in een noodsituatie. “Wanneer jongeren acuut hulp nodig hebben, geven we ze waardebonnen voor de supermarkt, zodat ze in ieder geval hun essentiële boodschappen kunnen doen. Het is ook weleens voorgekomen dat ik met samen met een jongere naar de winkel ben gegaan”, laat Harmelink weten.
Ze geeft aan dat armoede zo veel meer is dan een gebrek aan geld. Als jongeren 18 jaar zijn, vervallen er heel veel regelingen voor hen. "Zeker jongeren die kwetsbaar zijn staan er ineens helemaal alleen voor. In deze samenleving heb je het knap lastig als je er alleen voor staat. Je kunt zonder geld niks doen als sporten of uitgaan. Je moet alles zelf uitzoeken."
Jongeren die geen goede jeugd hebben gehad staan volgens haar al met 1-0 achter. Het gevoel ontbreekt dat zij er mogen zijn en ertoe doen. Die overtuiging is van wezenlijk belang, ook zeker op het gebied van armoede. "Ik ben niet goed genoeg wordt gedacht. Dat heeft een remmende werking en daarmee is het lastig om een goed pad te vinden. Dat is allemaal onderdeel van het armoedeprobleem."
Saneringskrediet
Vorig jaar juni is er een pilot gestart door Schuldhulpverlening Stadsring. Jongeren tot 27 jaar die problematische schulden hebben kunnen een saneringskrediet krijgen. Hiermee kunnen jongeren versneld hun schulden afbetalen. In plaats van de gebruikelijke drie jaar die voor de wettelijke schuldsanering staat, wordt die termijn nu teruggebracht naar maximaal twee jaar. "Wij betalen de schuldeisers af en jongeren kunnen vervolgens ons afbetalen, vertelt Van den Bunt. "Hierdoor kunnen jongeren sneller een positief perspectief krijgen op hun toekomst."
Sinds de start van de pilot hebben zich zo'n honderd jongeren aangemeld bij Stadsring.
