Het woningtekort maakt dakloosheid een lastig op te lossen probleem

Straatadvocaat René Slotboom is niet onder de indruk van de plannen van staatssecretaris Van Ooijen die in december werden gepresenteerd. “Leuk verhaal, maar ik hoor deze geluiden al jaren. Ze willen van alles, maar er komt uiteindelijk bar weinig van terecht. Het echte probleem wordt natuurlijk pas opgelost als er woningen worden bijgebouwd. De plekken waar dat kan raken op, dus we moeten hoger en hoger gaan bouwen.”

Vorige week verscheen het bericht dat - ondanks een recordaantal nieuwbouwwoningen die in 2022 zijn bijgebouwd - de doelstelling voor het aantal nieuwe woningen niet is behaald. In plaats van 100 duizend werden er vorig jaar 74 duizend huizen opgeleverd. In Nederland is daarmee momenteel een tekort van zo'n 300 duizend woningen. Dat tekort zal de komende jaren naar verwachting alleen maar verder oplopen.

Volgens Slotboom is er wel degelijk meer mogelijk om de situatie voor daklozen in de stad nu al te verbeteren. Hij noemt naast de bouw van woningen, dagbesteding als een van de belangrijkste uitwegen. Via Motiva kan dat via het Klussenbureau. Dagbesteding houdt overigens niet altijd werken in. Zo pleit Slotboom ervoor dat mensen beter en meer begeleid worden bij het regelen van hun persoonlijke zaken. Op het gebied van administratie bijvoorbeeld, zodat mensen hun leven weer op de rit krijgen. Maar dagbesteding kan ook heel simpel betekenen dat mensen een uitje hebben naar de dierentuin of een museum, waardoor ze de leuke kant van het leven weer ontdekken.

Bij daklozen denken veel mensen automatisch aan alcohol- of drugsgebruikers. Toch is dat in de praktijk slechts 5 procent van het totaal aantal mensen zonder vaste verblijfplaats. Vorig jaar constateerde Het Leger Des Heils nog dat het aantal daklozen in een jaar tijd met bijna een kwart is toegenomen. Onder jongeren zou die toename nog hoger liggen.

In Amersfoort verblijven veel drugsgebruikers die dakloos zijn geraakt in een speciaal hostel in de buurt van de Hogeweg. Officieel worden zij niet bestempeld als dakloos, ook al leven sommige van hen grotendeels op straat.

Volgens Slotboom is de oplossing minder ingewikkeld dan vanuit de politiek wordt gedacht. “Er is zo veel leegstand in de stad. Zorg dat er op die plekken mensen gehuisvest kunnen worden. Geef mensen op die manier weer motivatie om hun eigen leven in te richten. Dat is echt heel belangrijk. Maar we zitten in Nederland te veel vast aan regeltjes en wetgeving.” Daarnaast wijst Slotboom erop dat er geen doorstroom is. “Er bestaan trajecten voor jongeren. Zo'n traject stopt zodra ze 18 jaar worden. Dan vallen ze ineens in een gat en worden ze aan hun lot overgelaten.”

De gemeente onderschrijft de ambitie van staatssecretaris Van Ooijen om dakloosheid uit te bannen. Tegelijkertijd wordt er gewezen op de penibele omstandigheden op de huizen- en vastgoedmarkt. Ook heeft de gemeente een enorme bouwopgave voor zich. De gemeente geeft dan ook aan dat dakloosheid in 2030 waarschijnlijk niet volledig verdwenen zal zijn.

Daarnaast is er volgens de gemeente altijd een klein aantal mensen met een zwervend bestaan - of dat met tijdelijke dakloosheid kampt - dat zal overblijven. Vanaf 2030 hoopt de gemeente snel te kunnen schakelen en een huis te kunnen bieden aan daklozen, waardoor het aantal benodigde opvangplekken onder de twintig komt. Momenteel zijn dat er ruim vijftig.

Op dit moment is de behoefte aan woningen in de stad zo groot, dat het zelfs met een urgentieverklaring lang duurt om een sociale huurwoning te bemachtigen. Maatschappelijke opvang bieden zal nodig blijven. Daarom wil de gemeente een nieuwe maatschappelijke opvanglocatie realiseren waar dak- en thuislozen een eigen kamer krijgen. Dat zou het herstel moeten bespoedigen. Onder andere omdat iemand zo zelf kan bepalen wie wel en niet binnen wordt gelaten. Daarnaast weet de persoon in kwestie dat de koffer niet snel hoeft te worden gepakt.

Een ander initiatief waar de gemeente mee bezig is zijn prikkelarme woonalternatieven. Speciaal voor mensen die nu veel overlast veroorzaken in de huidige opvang en niet in staat zijn binnen de traditionele woonkaders te leven. Hierbij kan worden gedacht aan Skaeve Huse, een Deens concept waarbij mensen afgezonderd leven en begeleid worden in hun dagelijkse activiteiten. In Amersfoort zou hiervoor plek moeten komen voor acht tot tien woonplekken. Voor een ideale locatie wordt gekeken naar Over de Laak in Vathorst Noord.

Als laatste oplossing draagt de gemeente aan om woningen in de toekomst meer te delen. Dat zou helpen om bestaande woningen beter te benutten en kan ook voorkomen dat mensen eenzaam worden.

Vorige week publiceerden we het eerste deel van dit tweeluik.